Koordynacja wzrokowo-ruchowa to sprawność, dzięki której synchronizujemy pracę oczu
z ruchami ręki. Jest jednym z procesów warunkujących sprawne czytanie, pisanie i wiele innych codziennych czynności. Podobnie jak inne funkcje psychomotoryczne, koordynacja wzrokowo-ruchowa rozwija się naturalnie w życiu dziecka od chwili narodzin. Możemy wspierać nasze pociechy w kształtowaniu tej ważnej umiejętności, wykorzystując codzienne sytuacje, ćwiczenia i zabawy. Warto wykorzystać dni spędzane na świeżym powietrzu, pozwalając dzieciom bawić się na placu zabaw, wspinać się i pokonywać przeszkody, które
w znakomity sposób rozwijają sprawność i koordynację ruchową.
Zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej mogą być wynikiem między innymi:
Jednak warto wspomnieć, że również problemy z wadą wzroku mogą powodować zaburzenia oko-ręka. Zez, uciekające oko, leniwe oko – wszystkie te zaburzenia mogą powodować kłopoty z koordynacją. Także dalekowzroczność, krótkowzroczność i astygmatyzm niekorygowane odpowiednimi szkłami okularowymi czy soczewkami kontaktowymi bardzo utrudniają koordynację oko-ręka. Tutaj warto zasięgnąć diagnozy u specjalisty.
Jak rozpoznać zaburzenia ?
Dziecko :
Koordynację ręka-oko możemy wspomagać przez:
Zapewnienie prawidłowego rozwoju dziecka w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie ma znaczący wpływ na opanowanie technik szkolnych. W przypadku zauważenia nieprawidłowości należy niezwłocznie podjąć pracę terapeutyczną.
Orientacja przestrzenna to umiejętność określania lewej i prawej strony w schemacie własnego ciała i w przestrzeni. Jest to również zdolność określania stosunków między przedmiotami oraz orientowania się w schemacie ciała u osoby znajdującej się naprzeciwko. Dzieci, u których orientacja kierunkowa jest nieukształtowana lub nieutrwalona mogą napotkać na występujące trudności:
RYSOWANIE – zmiany kierunku w rysunkach (rysowanie szlaczków od strony prawej do lewej, rysowanie linii pionowych z dołu do góry, a kolistych ruchem zgodnym z ruchem wskazówek zegara), nieprawidłowe odwzorowywanie kształtów geometrycznych, zakłócenia proporcji elementów, nieprawidłowe określenie stosunków przestrzennych, rysunki chaotyczne, ubogie w szczegóły.
CZYTANIE – przestawianie i opuszczanie liter, sylab, wyrazów, a nawet całych linijek druku, błędy w rozumieniu pojęć określających stosunki przestrzenno – czasowe i pojęć dotyczących stopnia pokrewieństwa pomiędzy członkami rodziny wielopokoleniowej.
PISANIE – elementy pisma lustrzanego, zmiana kolejności liter w wyrazach i cyfr w liczbach wielocyfrowych, opuszczanie końcówek w wyrazach, a nawet całych wyrazów, pomyłki w zapisie liczb oraz wyrazów w słupkach i tabelkach, niewłaściwe rozplanowanie znaków graficznych w zeszycie.
WYPOWIADANIE SIĘ – kłopoty z określeniem miejsca przedmiotów na ilustracji i ich wzajemnych relacji, błędne operowanie pojęciami typu: nad, pod, obok, w, za, przed, do itd.
Aby dziecko mogło uniknąć wyżej wymienionych trudności należy już od 3 roku życia, przygotowywać go do rozumienia stosunków przestrzennych oraz określania kierunków
w schemacie ciała i w przestrzeni.
Podane poniżej ćwiczenia są pogrupowane tak, aby ich poziom był odpowiedni dla wieku metrykalnego dziecka. Jednak należy pamiętać, iż tempo rozwoju umysłowego, emocjonalnego i ruchowego nie przebiega u wszystkich dzieci identycznie. Dlatego ważne jest, aby bawiąc się z nim uwzględnić jego indywidualne predyspozycje.
Zabawy z trzylatkami:
1. Oglądanie i nazywanie części własnego ciała (zabawy z lustrem).
2. Nazywanie części ciała misia lub lalki.
3. Nazywanie części ciała postaci na ilustracji.
4. Prowokowanie dziecka do uzupełniania brakujących części postaci na ilustracji lub rysowanie pod jego dyktando.
5. Wdrażanie poprzez zabawy ruchowe do rozumienia pojęć: na, pod, za, obok, za mną, przede mną, przód, tył, do przodu, do tyłu.
U trzylatków należy kształtować świadomość schematu własnego ciała, zachęcać do współtworzenia schematu postaci człowieka za pomocą różnorodnych technik plastycznych, uświadamiać relacje pomiędzy własną osobą, a otoczeniem.
Zabawy z czterolatkami:
1. Kształtowanie świadomości własnego ciała i schematu drugiej osoby (dotykanie, nazywanie, oglądanie w lustrze), uświadamianie zgodności stron względem osi pionowej ( po lewej stronie masz serduszko i to oczko jest po lewej stronie i to uszko jest po lewej stronie, itd.).
2. Zachęcanie do tworzenia coraz bardziej rozbudowanych schematów rysunku człowieka (konieczna słowna instrukcja).
3. Świadome poruszanie się w przestrzeni (zabawy typu: idź do przodu, cofnij się do tyłu, połóż przedmiot przed sobą, przejdź pod sznurkiem, stań na krzesełku, połóż klocek pod stołem, itp.).
U czterolatków należy kształtować świadomość schematu własnego ciała i drugiej osoby, zachęcać do tworzenia rysunku postaci – wskazywać na detale, wdrażać do rozumienia i stosowania pojęć związanych z miejscem dziecka w przestrzeni i położeniem przedmiotów wokół niego.
Zabawy z pięciolatkami:
1. Kształtowanie świadomości własnego ciała poprzez nazywanie części ciała i kierunków od jego osi: lewa – prawa, góra – dół, przód – tył.
2. Świadome przemieszczanie się w przestrzeni pod dyktando i próby nazywania przez dziecko kierunków, w których się porusza. Aby dziecku ułatwić zapamiętanie stron prawa – lewa, można – za jego przyzwoleniem umieścić na rączce, którą najczęściej wybiera do rysowania, umowny znak.
3. Poznawanie schematu ciała drugiej osoby, przyjmowanie punktu widzenia tej osoby, określanie położenia przedmiotów w stosunku do sylwetki ciała drugiej osoby (np.: od Jasia do przodu, od Jasia w lewo, za Jasiem).
4. Porozumiewanie się z innymi za pomocą gestów i mimiki (opowiadania ruchowe, ilustrowanie gestami wierszy, opowiadań i piosenek).
U pięciolatków należy kształtować orientację kierunkową w schemacie własnego ciała i w schemacie drugiej osoby. Należy także wdrażać dzieci w tym wieku do ujmowania właściwych proporcji na rysunku oraz zachęcać do wykonywania prostych poleceń związanych z poruszaniem się w przestrzeni.
Zabawy z sześciolatkami:
1. Słowne określanie kierunków w schemacie własnego ciała i w przestrzeni, w której dziecko się porusza lub przemieszcza przedmioty.
2. Słowne określanie miejsca w którym się znajduje dziecko lub inna osoba, ustalanie co widzi druga osoba w określonej sytuacji i porównywanie z własnym punktem widzenia.
3. Wytyczanie kierunków od obranego przedmiotu (na lewo od stołu, pod stołem, na prawo od drzwi, próby słownego określania drogi prowadzącej np.: z domu do najbliższego sklepu itp.). 4. Orientowanie się na kartce papieru. Ustalenie gdzie jest góra kartki, prawy brzeg kartki, górny lewy róg kartki itp.).
4. Wdrażanie do rysowania na kartce zgodnie z poleceniem.
5. Zapoznanie ze sposobami przedstawiania przestrzeni na płaszczyźnie (mapa, plan, ilustracja).
U sześciolatków należy kształtować orientację kierunkową w schemacie ciała i w przestrzeni oraz wdrażać do pełnego rozumienia poleceń związanych z poruszaniem się w określonych kierunkach. Sześciolatki powinny określić miejsce drugiego człowieka w przestrzeni oraz miejsca przedmiotów względem własnej osoby i innych obiektów.
Konieczne jest także, aby dziecko sześcioletnie umiało przedstawić relacje przestrzenne na płaszczyźnie. Stanowi to wstępny etap do rozumienia treści przedstawianych za pomocą symboli graficznych (mapy, wykresy, tabele, diagramy).
Dziecko rozpoczynające naukę w klasie pierwszej, powinno być zdecydowane, co do wyboru ręki piszącej. Przekładanie ołówka jednej ręki do drugiej w trakcie rysowania lub pisania jest zjawiskiem niekorzystnym, i może poważnie przeszkodzić w nabywaniu orientacji przestrzennej.
Okres przedszkolny jest czasem, kiedy u dziecka zachodzi bardzo dużo zmian, zarówno
w rozwoju poznawczym, jak i emocjonalno-społecznym. Zmiany te są widoczne gołym okiem, nie tylko dla specjalistów, ale również dla rodziców i osób spędzających czas
z dzieckiem. Tak intensywny rozwój w tym okresie wynika z bardzo szybkiego dojrzewania organizmu, jak również z nowych doświadczeń dziecka ze światem zewnętrznym. Wiek przedszkolny jest ważnym momentem w rozwoju emocjonalnym i społecznym dziecka. Jest czasem nowych sytuacji i doświadczeń. Następuje rozwój dziecka jako jednostki, kształtuje się obraz własnej osoby, dziecko stopniowo zaczyna rozumieć emocje własne i innych osób. Ze względu na dynamikę rozwoju procesów emocjonalnych w okresie przedszkolnym warto podkreślić występowanie zróżnicowania cech rozwojowych u dzieci w tym samym wieku. Zależy to od zarówno od cech wrodzonych, jak również od wpływu środowiska rodzinnego. Zaspokojenie podstawowych potrzeb: bezpieczeństwa, miłości i akceptacji jest podstawą prawidłowego procesu kształtowania więzi emocjonalnych. Wsparcie domu rodzinnego
w procesie rozwoju emocjonalnego jest jednym z warunków dobrego funkcjonowania dziecka w przedszkolu.
Kompetencje społeczne i emocjonalne rozwijać można w środowisku rodzinnym oraz przedszkolnym m.in. poprzez:
Jak przebiega rozwój emocjonalny dziecka w poszczególnym wieku?
Warto pamiętać, że każde dziecko dojrzewa we własnym tempie, a jego rozwój nie zależy tylko od wieku, ale też od wrodzonego: temperamentu, doświadczeń i warunków w jakich jest wychowywany. Prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka jest nieodzownym elementem jego kształtującej się osobowości. To w rodzinie dziecko uczy się: jak wyrażać emocje i co
o nich myśleć. Początkowo wyraża je przez środki niewerbalne, z upływem czasu opanowuje nazywanie emocji i komunikowanie się przez nie. Dla dzieci najłatwiejszymi do identyfikacji emocjami są: radość, smutek i złość. Aby sfera emocjonalna dziecka nie była zachwiana, rodzice muszą poświęcać sporo czasu na rozmowy Ważne jest by mieć swój jeden, ulubiony i powtarzany „rytuał”, który wzmacnia więź i buduje poczucie bezpieczeństwa – np. czytanie bajki na dobranoc.
DZIECKO TRZYLETNIE:
DZIECKO CZTEROLETNIE:
DZIECKO PIĘCIOLETNIE I SZEŚCIOLETNIE:
Drogi Rodzicu, jak zatem stymulować rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym?
» Wspieraj dziecko w nauce rozpoznawania i okazywania emocji – w zabawie możesz wykorzystać kolorowe buzię – uśmiechniętą, smutną, złą itp., możecie razem nazywać te emocje, opowiadać, w jakich sytuacjach się tak czujecie, jak wtedy wyglądają Wasze miny, jak reaguje Wasze ciało. Pomóż dziecku nazwać jego uczucia i je zaakceptować.
» Pokazuj mu na własnym przykładzie, że o uczuciach warto rozmawiać i je okazywać (ucz społecznie akceptowanych sposobów). Możecie wprowadzić w domu zwyczaj opowiadania o tym, co miłego spotkało Was danego dnia – jak się wtedy czuliście, a może było też coś smutnego, coś, co wywołało Wasze zdenerwowanie? Rozmawiajcie o Waszych uczuciach, nazywajcie je, a przede wszystkim okazujcie je, aby uczyć dziecko, że są one czymś naturalnym, czymś czego nie trzeba w sobie skrywać.
» Staraj się łączyć przeżywanie emocji z potrzebami, a nie ze zdarzeniami zewnętrznymi, np. „Jestem zła, kiedy kłócicie się obok mnie, bo chciałam odpocząć chwilę w spokoju” zamiast „Jestem zła, bo robicie hałas”.
» Dziel się z dzieckiem uczuciami i przemyśleniami i uważnie słuchaj tego, co mówi
o swoich przeżyciach.
» Zabawa
Warto zagospodarować każdego dnia chociażby 20 minut na wspólną zabawę. Rolą rodzica jest aktywne uczestniczenie na zasadach proponowanych przez dziecko (z zachowaniem zasad bezpieczeństwa). Biorąc udział w zabawie możemy dostrzec emocje dziecka, towarzyszyć mu w ich przeżywaniu.
» Ćwicz przez zabawę:
» Alternatywne zakończenie. Obserwując sytuację, zdarzenie, którego zakończenie nie jest aprobowane, spróbuj wraz z dzieckiem wymyślić inne zakończenie lub reakcje bohaterów tego zdarzenia. Ta zabawa może być uzupełnieniem czytanej książki, obejrzanej bajki lub zdarzenia obserwowanego na żywo.
» Nie karz dziecka. Jeśli dziecko w przypływie emocji wysypało wszystkie kredki na podłogę i w ramach „kary” będzie stało kilka minut to czy następnym razem będzie wiedziało jak inaczej wyrazić swoją złość? Trudno zrozumieć tą sytuację mając kilka lat. Lepszy efekt osiągniemy wyciągając naturalne konsekwencje wynikające z zachowania dziecka np. posprzątanie kredek. Gdy emocje opadną, wyjaśnijmy w dostępny dla jego wieku sposób, że nie powinno tak postępować i wskażemy kierunek jego działania (powiedzmy co może zrobić, gdy jest zdenerwowane). Uczymy w ten sposób społecznie akceptowanych sposobów wyrażania emocji.
» Nie bagatelizuj obaw dziecka. Uznaj, że wszystkie emocje są ważne i potrzebne, ale też nie wytwarzaj niepotrzebnego lęku („ja na Twoim miejscu strasznie bym się bała pająka”), nie wyśmiewaj obaw dziecka. Tylko wtedy gdy, dziecko poczuje się w pełni akceptowane, przyjdzie porozmawiać z nami następnym razem, gdy będzie miało problem. Warto
w sytuacji potrzeby sięgnąć po bajki terapeutyczne, może to pomóc dziecku wyciszyć się przed snem.
» Czytanie dziecku. Dla dziecka autorytetem jest rodzic. Warto dawać mu przykład również poprzez literaturę. Wybieraj opowiadania, w których bohaterowie prezentują wartości moralne. Pytaj dziecko o przemyślenia, porównuj sytuacje z podobnymi zdarzeniami z życia dziecka.
Przykłady ciekawych pozycji książkowych dla dzieci:
– Radość i wyspa Hop-Siup
– Smutek i zaklęte miasto
– Wstyd i latający śpiwór
– Zazdrość i wyścigi żółwi
– Złość i smok Lubomił
Rozwój społeczny
Rozwój społeczny opiera się z jednej strony na integracji dzieci w grupie, z drugiej na kształtowaniu się jednostki w grupie poprzez nabywanie umiejętności działania, myślenia, przeżywania w kontekście zróżnicowanych sytuacji. Od najmłodszych lat życia dziecko stopniowo dojrzewa do życia w społeczeństwie, opanowując wiedzę o rolach społecznych, wartościach i standardach panujących w danej grupie. Dzieci w wieku przedszkolnym bardzo często starają się być sympatyczne, okazywać jak najwięcej pozytywnej emocji. Niestety ich układ nerwowy jest bardzo kruchy i czasami dobre intencje nie idą w parze z czynami. Dzieci mają mało doświadczeń w tym zakresie, nie wiedzą jak zachować się w danej sytuacji
i często eksperymentują z własnym zachowaniem. Badają co zostanie zaakceptowane, a co nie. Dla dziecka w wieku przedszkolnym dobra formą uczenia się zachowań społecznych jest zabawa. Ta forma działania polega na urzeczywistnieniu potrzeb, motywów działania i dążeń. W spontanicznej zabawie to dziecko ustala reguły i podporządkowuje się im. Dzięki zabawie dziecko uczy się ról zgodnie z płcią, ról zawodowych, rodzicielskich, itp. Zabawa stanowi okazję do nawiązywania więzi społecznych.
Jak przebiega rozwój społeczny dziecka w poszczególnym wieku?
DZIECKO TRZYLETNIE:
DZIECKO CZTEROLETNIE:
DZIECKO PIĘCIOLETNIE I SZEŚCIOLETNIE:
Jak wspierać rozwój społeczny dziecka?
z domu. Tymczasem atmosfera wyścigu szczurów może zniszczyć najlepsze przyjaźnie nawet w dorosłym życiu. Warto tego unikać już w młodości.
I najważniejsze – uczmy dziecko własnym przykładem, że człowiek jest stworzony, by żyć z ludźmi i dla nich, a nie przeciw nim.
Grafomotoryka i sprawność manualna
Przykłady ćwiczeń rozwijających sprawność manualną i grafomotoryczną
Ćwiczenia kształtujące nawyki ruchowe związane z kierunkiem pisania
– od początku wyrabiamy u dziecka kierunek pisania od lewej do prawej strony, wskazujemy mu drogę:
Drodzy Rodzice. Przedstawiamy propozycję ćwiczeń doskonalącą percepcje wzrokową i słuchową. Serdecznie zapraszam do ćwiczenia razem z dzieckiem w domu.
Percepcja wzrokowa
1.Zabawy z figurami geometrycznymi:
-obwodzenie palcem kształtów, obrysowywanie, kopiowanie, kolorowanie figur geometrycznych,
-kreślenie figur w powietrzu,
-rysowanie po śladach(kropkach, kreskach) figur,
-mozaika geometryczna-układanki z figur,
-układanie i odwzorowywanie ciągów według wzoru i z pamięci.
2.Ćwiczenia na materiale obrazkowym:
-układanie obrazka z części według identycznego wzoru np.puzzle,
-układanie obrazka z części z pamięci po dokonanej uprzednio obserwacji wzoru,
-domino obrazkowe,
-dobieranie par jednakowych obrazków i dopasowywanie ich do siebie,
-wyszukiwanie różnic na obrazkach, np. „czym się różnią”, „co przybyło na obrazku”,
-wyszukiwanie identyczności na obrazkach np. „wskaż dwie takie same rękawiczki”,
„pokaż dwa takie same grzyby”,
-rozpoznawanie obrazków opisywanych słownie,
-śledzenie linii, labirynty.
3.Wykonywanie prac według wzoru:
-budowanie z klocków konstrukcyjnych,
-układanie wzorów z patyczków np. z zapałek,
-uzupełnianie brakujących elementów w rysunkach.
Percepcja słuchowa:
1.Rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków wydawanych przez:
-zwierzęta domowe i leśne,
-pojazdy mechaniczne,
-odgłosy otoczenia.
2.Rozpoznawanie dźwięków z otoczenia(z zakrytymi oczami)wydawanych przez różne przedmioty:
-dźwięków darcia papieru, szelestu, szumu wody, pocierania, stukania w różne przedmioty,
-dźwięków ze słoików wypełnionych do 1/3 wysokości piaskiem, monetami, drobnymi gwoździami, fasolą, kamykami.
3.Odtwarzanie struktur rytmicznych:
-wystukiwanie, wytupywanie, wyklaskiwanie przez dziecko podanego rytmu,
-wygrywanie rytmu na dowolnym instrumencie perkusyjnym z równoczesnym śpiewem piosenki.
Na czym polega pomoc psychologiczno-pedagogiczna?
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana dzieciom w przedszkolu, polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych dziecka i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu w celu wspierania jego potencjału rozwojowego i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola i w środowisku społecznym.
Pomocą psychologiczno–pedagogiczną objęte mogą być dzieci m.in.:
Korzystanie z pomocy psychologiczno–pedagogicznej jest:
W jakiej formie udzielana jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu?
Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w naszym przedszkolu:
Formy pomocy psychologiczno–pedagogicznej w naszym przedszkolu
Dla rodziców:
Dla przedszkolaków:
Czym dokładnie zajmują się specjaliści w naszym przedszkolu? Czy są potrzebni?
Terapia pedagogiczna zwana również zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi jest ukierunkowana na korygowaniu i kompensowaniu zaburzeń psychoruchowych dziecka, jako jednej ze szczególnie ważnych przyczyn niepowodzeń w przedszkolu i szkole. Zajęcia dedykowane są dzieciom, którym brak opanowania pewnych umiejętności utrudnia prawidłowy rozwój.
Celem zajęć korekcyjno-kompensacyjnych jest przede wszystkim pomoc dziecku w przezwyciężeniu jego trudności w opanowaniu określonych umiejętności i w przyswojeniu danej wiedzy. Zajęcia te mają także na celu stworzenie dziecku możliwości rozwoju umysłowego i społecznego oraz także emocjonalnego.
Zajęcia są polecane dzieciom, które mają zaburzenia funkcji wzrokowych, słuchowych czy ruchowych. Jednym słowem do wszystkich dzieci, którym zaburzenia rozwojowe utrudniają opanowanie danych umiejętności, uznawanych za podstawowe. Podczas zajęć uczniowie uczą się nowych rzeczy i doskonalą umiejętności, które już zdobyły, umacniają wiarę we własne możliwości i są zachęcane do większej samodzielności.
W czasie zajęć wykorzystywane są najnowsze metody wspomagania rozwoju psychofizycznego, poprawy efektywności przyswajania treści programowych, korygowania i kompensowania zaburzeń funkcji poznawczych. Najbardziej skuteczne jest oddziaływanie polisensoryczne, czyli jednoczesne zaangażowanie wzroku, słuchu i ruchu.
Specjaliści pomagają w zdobywaniu jednych z bardziej podstawowych umiejętności: naukę czytania, pisania, liczenia poprzez:
Zajęcia logopedyczne
Logopeda to terapeuta, który zajmuje się: kształtowaniem prawidłowej mowy w trakcie jej rozwoju, usuwaniem wad wymowy, a także uczeniem mowy w sytuacji jej braku. Praca logopedy nie ogranicza się tylko do korygowania wad wymowy (dyslalia). Pracuje również z dziećmi np. z uszkodzonym narządem słuchu, z dziećmi z wadami genetycznymi, z opóźnionym rozwojem mowy, zaburzonym rozwojem mowy.
Terapia logopedyczna odbywa się w formie zabawy, jest dostosowana do wieku i możliwości każdego dziecka. Zajęcia są grupowe, wyjątek stanowią dzieci posiadające orzeczenie( terapia indywidualna). W trakcie zajęć prowadzone są m.in. ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny, oddechowy, fonacyjny; ćwiczenia artykulacyjne mające na celu wywołanie i utrwalenie prawidłowej wymowy głosek, a także ćwiczenia poszerzające słownik czynny i bierny.
Zajęcia emocjonalno-społeczne
Podczas zajęć emocjonalno-społecznych dzieci uczą się radzić sobie z emocjami, trudnymi sytuacjami, budują poczucie własnej wartości, rozwijają komunikację interpersonalną, rozwijają empatię oraz umiejętność współpracy.
Zajęcia służą podnoszeniu i nabywaniu umiejętności z zakresu:
Powyższe cele podczas prowadzenia zajęć osiągamy poprzez: